Bitwa pod Grunwaldem część 1 tło historyczne

Rozejm to tylko czas na przygotowanie się do wojny. Latem rozstrzygną się losy Korony, Litwy i Zakonu. Teraz i dla przyszłych pokoleń. Z Bożą pomocą wygramy, ale nawet Opatrzności trzeba pomóc - rozpoczął naradę wojenną Jagiełło. Siedzieli nad wielką mapą Królestwa we trzech - on, Witold i podkanclerzy koronny Mikołaj Trąba. W okna brzeskiego zamku uderzała grudniowa zawierucha, ale w kominku wesoło trzaskał ogień. - Zleciłem budowę mostu pontonowego. Przeprawimy się tutaj, a z twoimi rycerzami połączymy siły tutaj - tłumaczył wskazując na mapę. Krzyżacy będą oczekiwać nas pod Świeckiem. Tylko tam jest bród, ale my zaatakujemy ich serce - Malbork. Zetrzemy ich w proch, raz na zawsze.

Bitwa pod Grunwaldem. Jedna z niewielu bitew (i dat) w historii Polski, którą zna naprawdę każdy. Jednocześnie jest to jedno z największych starć zbrojnych w średniowieczu i początek końca Zakonu Krzyżackiego. 15 lipca 1410 roku na mazurskich polach w okolicach Stębarku i Grunwaldu starło się według różnych szacunków od 56 do 81 tys. żołnierzy z całej Europy.

Wielka Wojna z Zakonem Krzyżackim

Krzyżacy od końcówki XIII wieku byli solą w oku Polski. Pod pozorem chrystianizacji zagarniali nasze ziemie. Umacniali się, zagospodarowywali i podbijali Prusy, Inflanty, Litwę. Polscy władcy stawiali im opór zbrojny (np. w bitwie pod Płowcami 1331) i dyplomatyczny (np. w czasie spłacenia Jana Luksemburskiego przez Kazimierza Wielkiego) ze zmiennym szczęściem. W 1407 roku Wielkim Mistrzem został Ulrich von Jungingen, mimo ostrzeżeń poprzedniego mistrza (a prywatnie brata) Konrada. Ulrich miał agresywne podejście do rządów. Inwestował w wojsko, fortyfikacje. Za bezcen sprzedał też Gotlandię, aby skupić wysiłki tylko na jednym froncie. Pretekstem do wypowiedzenia wojny Polsce była odmowa zachowania neutralności przy powstaniu na Żmudzi. W odwecie wojska krzyżackie zajęły Kujawy, ziemię dobrzyńską i Wielkopolskę. Kujawy i Bydgoszcz udało się odbić. W średniowieczu zimą nie prowadzono działań zbrojnych, więc zawarto rozejm do czerwca 1410 roku. Teoretycznie warunki były korzystniejsze dla Zakonu. Jednak Jagiełło nie próżnował i doskonale przygotował się do "przyszłego sezonu".

Przygotowania do bitwy pod Grunwaldem

Władysław i Witold podjęli działania dyplomatyczne - udowadniali krzyżackie oszczerstwa, wyjaśniali propagandę, posłowali do papieża, szukali sojuszników, podkupywali najemników. Oprócz tego na szeroką skalę prowadzili działania militarne i aprowizacyjne. Wydawać by się mogło, że prowadzenie wojny w tym okresie to tylko bitwy i wojowanie mieczem. Tak naprawdę była to skomplikowana operacja logistyczna. Kilkadziesiąt tysięcy ludzi, których należało codziennie wyżywić. Różnice w tempie poruszania się oddziałów, armat i taborów, które trzeba było uwzględnić podczas planowania przemarszów itp. Przez całą jesień i zimę urządzano wielkie polowania i zbierano długoterminową żywność. W całym królestwie gromadzono zapasy - wędzone i solone połacie dziczyzny, zwierząt hodowlanych, ryb rzecznych oraz zapasy zboża. Jeśli dodamy, że używana do konserwacji mięsa - sól była na wagę złota, prowadzenie wojny nie było zadaniem ani łatwym ani tym bardziej tanim. Kuźnie pracowały pełną parą, tak aby każdy wojownik miał jak najlepszy ekwipunek. Zbrojownie zapełniały się wszelkiej maści kolczugami, pancerzami, elementami zbroi, mieczami, toporami i tarczami. Trzeba przyznać, że uzbrojenie polskiej armii w niczym nie ustępowało wyposażeniu oddziałów krzyżackich, wśród których stawili się najlepsi rycerze z całej Europy Zachodniej.

Most pontonowy pod Czerwińskiem

Kolejnym elementem, który przesądził o późniejszym zwycięstwie był most pontonowy. Nie był to pomysł nowatorski, ponieważ kilka lat wcześniej Konrad Kyeser wydał traktat “Bellefortis”, w którym dokładnie opisał taką technologię. Jednak to Jagiełło ją wykorzystał, podczas gdy przeciwnicy nie mieli nawet świadomości takich rozwiązań. Słynny most przypominał ogromne klocki Lego. Wcześniej zamówiono ściśle określone elementy, które miały pasować do siebie niezależnie od kolejności układania. A to wszystko bez linijek i mierników laserowych. Gdy Krzyżacy czekali na zamku w Świeciu, gdzie znajdował się bród przez Wisłę, wojska polskie przeprawiły się pod Czerwińskiem.  Wyobraźmy sobie ogrom tego przedsięwzięcia:

• 500 m długości
• 3,5 m szerokości
• 150 płaskodennych łodzi o wymiarach 5m długości, 1,5 m szerokości i 1 m wysokości
• 400 kotwic

Cała konstrukcja mostu pontonowego została złożona w pół dnia (8h)! Jak ma się to w porównaniu ze współczesnymi saperami? Według informacji jakie otrzymaliśmy od saperów z Dębicy, polskie wojsko używa mostu PP-64 “Wstęga”. Podobną przeprawę kompania saperów (100-130 żołnierzy) budowałaby w około 3 h (prędkość wody do 2m/s) lub 7,5 h (prędkość powyżej 2m/s, podwójna szerokość). Pamiętajmy jednak, że w średniowieczu nie było silników spalinowych na barkach. Teraz należało przeprawić całą armię. Tutaj liczby również robią wrażenie:

• 18 tys. jazdy
• 4 tys. piechoty
• 30 armat
• 8 tys. wozów

Oddziały poruszały się w średnim tempie 3 km/h i rozciągnęły się łącznie na długość prawie 140 km (liczone wzdłuż mostu)! Cała armia zdołała się przeprawić w zaledwie 3 dni. Nic dziwnego, że siły zakonne były zaskoczone i w rozsypce. Pośpiesznie umocniły zamek Kurzętnik i rzekę Drwęcę, ale król polski nie dał się wprowadzić w pułapkę i poszedł z wojskiem dalej. Ostatecznie polem wielkiej bitwy został Grunwald. Dalsze losy mostu pontonowego są znane - został rozebrany i spławiony w dół Wisły. Potem wykorzystano go ponownie w pobliżu Ciechocinka, choć czas przeprawy nie był już taki rekordowy. Wielka Wojna z Zakonem KrzyżackimCC-BY-SA 4.0 autor Popik, źródło wikipedia.pl

Źródła i ciekawe strony:

1. Muzeum Grunwaldu http://muzeumgrunwald.fbrothers.com/
2. Organizatorzy Dni Grunwaldu i inscenizacji http://www.grunwald1410.pl
3. Ochmański J., Władysław II Jagiełło, wyd. Ossolińskich, 1990
4. Długosz J., Roczniki
5. seria Sensacje XX wieku, Wołoszański, odcinek Bitwa pod Grunwaldem
6. dane techniczne mostów pontonowych https://holicin.livejournal.com/9483273.html [data dostępu 25.04.2018.]
7. obrazek wyróżniający pochodzi z: Jan Matejko "Bitwa pod Grunwaldem" [CC BY-SA 4.0], via Wikimedia Commons, zdjęcie zrobione przez Mathiasrex, Maciej Szczepańczyk

Przeczytaj także Bitwa pod Grunwaldem część 2 bitwa i skutki